Faza III Reedukacja funkcjonalna
Według Polestar reedukacja ta dzieli się na dwa etapy: reedukację w środowisku nieznanym (obcym) oraz reedukację w środowisku znajomym.
-
Środowisko nieznane (obce)
Większość badań pokazuje, że reedukacja nerwowo-mięśniowa ma odzwierciedlenie tylko w ruchach specyficznych dla danego zadania. Przykładowo, aby nauczyć pacjenta jak zeskoczyć na jedną nogę, ćwiczenia praktyczne powinny składać się ze skakania na jedną nogę. Zostało klinicznie potwierdzone, że zbyt szybkie, ponowne włączenie pacjenta w znane mu środowisko może doprowadzić do poszukiwania przez niego ścieżki najmniejszego oporu, co powoduje powrót do starych nawyków, często patologicznych.
W środowisku nieznanym pożądany ruch można wykonywać przy mniejszym obciążeniu proprioceptywnym i mniejszym obciążeniu sił destrukcyjnych, zapewniając pacjentowi jednocześnie niezbędne wskazówki werbalne i dotykowe, ułatwiające proces nauczania motorycznego i pozwalające na wykonanie ruchu poprawnie. Przykładowo: jeśli pacjent nie toleruje skoków przeciwko sile grawitacji, może przyjąć pozycję leżenia na plecach i zostać poproszony o skok z wyeliminowaną grawitacją.
-
Środowisko znajome
Na tym etapie pacjent powraca do wykonywania ruchów w swoim codziennym środowisku. Zadanie ruchowe wyuczone w obrębie środowiska obcego, nieznanego, zostaje przeniesione do środowiska znanego, czyli codziennego, z normalną orientacją oraz grawitacją. Pacjent jest następnie motywowany i zachęcany do budowania odpowiedniej wytrzymałości i efektywności ruchu w znajomym środowisku. Dotykowe i werbalne wskazówki używane w obcym środowisku są powtarzane, aby powiązać każdy prawidłowy ruch z pożądanym zadaniem. Ostatecznym celem jest to, aby ruch stał się autonomiczny.
Biologiczne i fizjologiczne podstawy rehabilitacji opartej na pilatesie
Metoda opracowana przez Pilatesa posiada różne biomechaniczne i fizjologiczne właściwości, które mogą wspomagać rehabilitację. Potwierdzają to bieżące badania dotyczące tkanki łącznej i układu mięśniowo-szkieletowo-nerwowego. Również dzięki metodom antropometrycznym można wskazać pilates jako czynnik sprzyjający skutecznej rehabilitacji i leczeniu urazów.
Tkanka łączna
Tkanki łączne zapewniają wsparcie, kompensują siły i utrzymują integralność strukturalną ciała. Cała tkanka łączna składa się z komórek i macierzy pozakomórkowej. Zbudowane są one z włókien i substancji międzykomórkowej. Elastyczność tkanki łącznej opiera się w dużej mierze na stosunku włókien kolagenowych i włókien elastycznych, zaś jej duża część jest pozbawiona naczyń krwionośnych lub posiada ich bardzo mało. Te braki unaczynienia powodują, że składniki odżywcze w tkance są przekazywane poprzez zmiany ciśnienia, osmozę, reakcje chemiczne i elektryczne. Istnieje hipoteza oparta na wynikach badań przeprowadzonych na zwierzętach, że zwyrodnienie,
często występujące przy unieruchomieniu lub brak kompresji i dekompresji może być równie destrukcyjne dla tkanki łącznej, jak jej zbyt duże obciążanie.
Ćwiczenia oparte na pilatesie zapewniają odpowiednie środowisko zamkniętego łańcucha, które usprawnia działanie sił kompresyjnych i dekompresyjnych na tkanki łączne, a co za tym idzie – wymianę składników odżywczych w tkankach. Wiele patologicznych zmian w tkance łącznej, takich jak: zapalenie kości i stawów, osteoporoza, choroba zwyrodnieniowa dysków międzykręgowych, przewlekłe zapalenie stawów czy zespoły bólowe powięzi, można rehabilitować ruchem w zamkniętym łańcuchu, gdy obciążenie jest modyfikowane.
Tkanka nerwowa
Uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego nadal są uznawane za jedno z ważniejszych źródeł patologii ortopedycznych. Nawet tymczasowe nieprawidłowe działanie układu nerwowego może doprowadzić do niedokrwienia, a przez to do zespołów bólowych, parestezji, osłabienia siły mięśniowej oraz osłabienia motoryki ciała. Często te objawy i symptomy przypominają tradycyjne schorzenia ortopedyczne i takie też stawiane są często początkowo diagnozy, jednak objawy nie reagują na tradycyjne leczenie, takie jak zastrzyki, masaż, krioterapia czy rozciąganie mięśni. Lekarze i terapeuci często doświadczają sukcesu w zmniejszaniu objawów chorobowych poprzez mobilizację układu nerwowego i otaczającej go struktury tkanki łącznej. Można postawić hipotezę, jak opisał Butler, że przypadki, przy których zawodzą bardziej tradycyjne metody (tj. mobilizacja tkanek miękkich i stawów, odpoczynek statyczny, ćwiczenia wzmacniające lub stabilizujące), lepsze rezultaty przynoszą działania powiązane z ruchem lub mobilizacją układu nerwowego i tkanki łącznej, takie jak podczas ćwiczeń pilates.
Mięśnie szkieletowe
Dzięki zastosowaniu ćwiczeń opracowanych przez Pilatesa można bardzo skutecznie wpływać na mięśnie szkieletowe. W przeciwieństwie do tradycyjnych trybów pracy na mięśniach, które dążą do maksymalnych dobrowolnych skurczów, pilates koncentruje się na angażowaniu do pracy najbardziej efektywnych jednostek siłowych. Ta forma angażowania mięśni pozwala położyć odpowiedni nacisk na efektywność energetyczną i jakości wykonywanej czynności. Fizjologicznie największa aktywność mięśni w codziennym funkcjonowaniu obejmuje mięśnie posturalne, które zawierają głównie włókna typu pierwszego. Poprzez ustawianie ruchu mięśni posturalnych we właściwej kolejności, terapeuta może pomóc pacjentowi w poprawie osiągnięcia efektywnej postawy statycznej i dynamicznej oraz znacznie obniżyć prawdopodobieństwo zadziałania destrukcyjnych sił niszczących. W literaturze opisywano, że tradycyjna metoda pozyskiwania izolowanego skurczu zależnego od woli nie jest najbardziej skutecznym sposobem nauczania ruchu pacjenta ani ułatwiającym zmiany postawy. Zgodnie z filozofią metody pilates, wydajność ruchową najlepiej ułatwić za pomocą obrazowania i używania mechanizmów sprzężenia zwrotnego zamiast wywoływania maksymalnych dobrowolnych skurczów lub pojedynczych skurczów mięśni w celu rozwijania siły. Sekwencje ruchów na różnych maszynach do pilatesu dają terapeucie duże możliwości modyfikacji obciążenia, aby ułatwić wydajność danego ruchu. Potwierdzają to zresztą podstawowe zasady biomechaniki i fizjologii mięśniowej, takie jak krzywa napięcia mięśniowego i trening prędkości.
Antropometria
Jest to sposób badań stosowany w antropologii fizycznej, polegający na wykonywaniu pomiarów porównawczych części ciała ludzkiego np. długości kości (osteometria), objętości i proporcji czaszki (kraniometria), głowy (kefalometria), proporcji ciała (karpometria), masy ciała, rozstawu oczu, pigmentacji oczu, włosów i skóry itp.
W treningu pilates sprzęt dostosowuje się do wielu różnych uwarunkowań ciała ludzkiego. Na przykład sprężyny, liny i podnóżek w reformerze mogą być dostosowywane w taki sposób, aby podobne sekwencje ruchu można zastosować do różnych typów ciała. Możliwość dopasowania reformera pozwala terapeucie wziąć pod uwagę różne indywidualne cechy ciała, takie jak waga czy wzrost. Na przykład – celem sekwencji jest wyizolowanie ruchu w biodrze, przy jednoczesnym zachowaniu miednicy i kręgosłupa lędźwiowego w pozycji neutralnej, paski na stopy są przymocowane do stóp, a sprężyny są ustawione tak, aby utrzymywały nogi bez wysiłku w zgięciu (około 45 stopni). Jeśli nogi są długie, linki można wydłużyć, aby zapewnić ten sam poziom pomocy, jaki może być zapewniony dla osoby znacznie krótszą kończyną dolną. Jeśli kończyna jest ciężka z powodu masy mięśniowej lub tkanki tłuszczowej, sprężyny mogą być wydłużone, aby zrównoważyć wagę kończyn oraz kontrolować położenie miednicy i kręgosłupa. Dzięki elastyczności maszyn do pilatesu można uwzględniać wiele antropometrycznych konfiguracji ciała ludzkiego.
Wnioski
W rozumieniu aktualnych teorii nauczania motorycznego, zasad biomechanicznych, fizjologii i antropometrii, można ocenić metodę opracowaną przez Pilatesa jako realną i skuteczną formę reedukacji ruchowej. Stosowanie zasad ćwiczeń pilates w różnych dziedzinach rehabilitacji, w tym rehabilitacji neurologicznej, przeciwbólowej, ortopedycznej oraz pediatrycznej okazuje się być bardzo pomocne i skuteczne.
