Joseph H. Pilates urodził się w Niemczech. Jako dziecko był bardzo chorowitym i słabym chłopcem. Postanowił nie dać się słabościom własnej fizyczności i wiele lat testował na sobie różne rodzaje aktywności. Praktykował jogę, balet, sztuki walki, medytację zen, ćwiczenia greckie i rzymskie. Całe swoje młode życie poświęcił pokonywaniu własnych słabości i stawaniu się silniejszym fizycznie. W późniejszym czasie współpracował również ze specjalistami w dziedzinie medycyny, lekarzami, terapeutami oraz pielęgniarkami. Jedna z nich, Clara, została nawet jego żoną. Zdobyte doświadczenie pozwoliło mu opracować unikalną metodę ćwiczeń, którą nazwano jego nazwiskiem.

W 1923 roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie kontynuował swoją pracę. W latach 30-tych i 40-tych XX wieku współpracował bardzo prężnie z tancerzami i choreografami, których obejmował swoim autorskim programem ćwiczeń. Znaleźli się wśród nich m.in. Marta Graham, George Balanchine i Jerome Robbins. Jako elitarni wykonawcy cierpieli często z powodu kontuzji, które wyłączały ich z możliwości pracy i doskonalenia swojego zawodu. Bardzo długi czas rekonwalescencji wykluczał inne metody ćwiczeń. Pilates z kolei zachęcał swoich pacjentów do podejmowania jak najszybciej aktywności ruchowej, oczywiście prawidłowo dostosowanej. Odkrył bowiem, że ruch naturalny, niewymuszony i płynny od początku rehabilitacji przyspiesza jej proces.

Po wielu latach doświadczeń metoda Josepha Pilatesa zyskuje popularność. W latach 90-tych XX wieku wielu terapeutów zaczyna używać pilatesu w swojej praktyce. Okazuje się on pomocny w leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa, po urazach ortopedycznych, w rehabilitacji neurologicznej, geriatrycznej i sportowej. W trakcie procesu rehabilitacyjnego większość ćwiczeń wykonywana jest na zaledwie kilku specjalnych aparatach, zaprojektowanych przez Pilatesa, oraz macie. Jednak to maszyny do ćwiczeń skonstruowane są w taki sposób, aby sprężyny i grawitacja działały na korzyść pacjenta, wykorzystując wszelkie możliwości ich działania i wspomagając w razie słabszej kondycji lub kontuzji.

Biomechaniczne i fizjologiczne postawy

Obecnie badacze zajmujący się biomechaniką i przywracaniem pełnej sprawności ruchowej widzą coraz większy potencjał pilatesu w reedukacji mięśniowo-nerwowej. Metoda Josepha Pilatesa zakłada, że większość urazów, nieprawidłowych ułożeń naszego ciała, można wyleczyć ćwiczeniami. Ocena potrzeb pacjenta sprawia, że w pilatesie można łatwo zaprojektować dla pacjenta dostosowany do niego wzorzec ruchów takich czynności jak siedzenie, sięganie, obracanie czy chodzenie przy odpowiednim poziomie obciążenia kręgosłupa i kończyn. Odpowiednia manipulacja i pobudzanie uszkodzonych struktur w krótkim czasie po urazie może przyspieszyć proces reedukacji ruchowej. W opisywanej metodzie bardzo istotnym elementem jest kontrola tzw. core, czyli mięśni tułowia, brzucha i miednicy (używamy terminów core i tułów czy korpus zamiennie). Zwykle kontrola tułowia jest pożądanym rezultatem ruchu fizjologicznego ciała i wymaga udanej integracji wszystkich jego komponentów, by utrzymać prawidłową orientację wobec grawitacji. W badaniach kierowanych przez Richardsona i Hodges w Australii analizowano znaczenie kontroli korpusu. Były one skoncentrowane na określeniu aktywności mięśni tułowia u osób zdrowych i osób obarczonych przewlekłym bólem dolnej części pleców, podczas wykonywania ruchów kończyną górną. Rezultaty badań dowodzą znaczenia stabilności mięśni tułowia w wyprowadzaniu ruchu kończyn. Stabilizacja tułowia, brzucha i miednicy w pilatesie nie ma na celu ograniczenia ruchomości kręgosłupa, lecz ma za zadanie ułatwiać kontrolowanie ruchu. Joseph Pilates był twórcą i orędownikiem teorii, że stabilny rdzeń naszego ciała determinuje odpowiednie kontrolowanie naszej ruchomości.

W swoich doświadczeniach Richardson i Hodges zdefiniowali również mięsień poprzeczny brzucha jako główny element kontrolujący naszą postawę i ruchy. Przypuszcza się, że mięsień poprzeczny brzucha jest aktywowany jako podświadomy i submaksymalny skurcz, w celu osiągnięcia stabilizacji tułowia podczas wykonywania ruchów. To podejście sprawia, że metoda Pilatesa jest bardziej zalecana w rehabilitacji ruchowej niż inne aktywności. Jej celem jest osiągnięcie wydajności ruchowej i powrót do stanu funkcjonalnego.

Ćwiczenia opracowane przez Pilatesa są skonstruowane w ten sposób, aby ułatwić pacjentowi wykonywanie ćwiczeń poprzez umożliwienie pozycji, która minimalizuje niepożądane aktywności mięśniowe, często odpowiedzialne za powstawanie patologicznych wzorców ruchowych i szybkiej męczliwości mięśni, a w rezultacie do dysfunkcji lub urazów. Gdy pożądany ruch jest osiągany poprzez zmniejszenie propriocepcji, pacjenci często przetrenowują mięśnie w celu osiągnięcia stabilności. Chociaż nie zostało to udowodnione, to jest prawdopodobne, że nadmierna lub wadliwa stabilizacja hamuje wydajność i często stanowi przeszkodę dla sprawnego ruchu. Na przykład: pacjent potrafi pasywnie wyprostować nogę do 90 stopni, ale poproszony o położenie się na boku ze zmniejszoną podstawą drastycznie zmniejsza zakres ruchomości. Gdy w procesie leczniczym podstawa stabilizacji, oparcie i równowaga są zaburzone, wydajność i zakres ruchomości jest najczęściej ograniczony. Terapeuci stosujący metodę Pilatesa potrafią uzyskać zmniejszenie obciążenia proprioreceptywnego poprzez zwiększenie płaszczyzny podparcia i zapewnić odpowiednie wsparcie i sprzężenie zwrotne dla nauki prawidłowego ruchu. Pozwala to na zwiększenie sekwencji ruchu, jednocześnie zapewniając, że jakość tego ruchu na tym nie ucierpi.

Kolejnym ważnym czynnikiem w osiąganiu automatyzmów ruchowych jest neurologiczne sprzężenie zwrotne z głębokich mięśni tułowia lub mięśnia wielodzielnego grzbietu. Mięsień wielodzielny składa się z kilku miomerów i jest najsilniejszym mięśniem w dolnym odcinku kręgosłupa. Jako świetne źródło kinetycznego sprzężenia zwrotnego, odgrywa dużą rolę w funkcjonalności tułowia. Richardson wykazał, że pacjenci z przewlekłym bólem dolnego odcinka pleców obciążają mięsień wielodzielny w innym stopniu w porównaniu z pacjentami nie obarczonymi bólem. Zdrowi badani wykazali symetryczne obciążenie obustronne mięśnia wielodzielnego, podczas gdy osoby doświadczające bólu dolnej części pleców wykazały asymetrię mięśnia po stronie obarczonej bólem. Kolejne badania z wykorzystaniem USG wykazały rozbieżność obwodu mięśnia na poszczególnych poziomach, która korelowała z miejscem występowania zmiany patologicznej.

Strata proprioceptywnej informacji zwrotnej prowadzi do spadku stabilności tułowia. Hamowanie podstawowej propriocepcji może być odpowiedzialne za wadliwe wzorce kompensacyjne, które mogą powodować, że zadziałają siły destrukcyjne, spowalniające proces leczenia. Pracować z pacjentem tak, aby pokonać wadliwe wzorce ruchów kompensacyjnych jest podstawowym celem w metodzie opracowanej przez Pilatesa. Umiejętność wyzwalania propriocepcji poprzez różne fazy ruchu jest w pilatesie nieskończona. Trzy zmienne: podstawa podparcia, długość dźwigni i stopień pomocy może być dobierany indywidualnie do pacjenta ćwiczącego na sprzęcie do pilatesu, zapewniając większą różnorodność w precyzyjnej modyfikacji wybranych przez terapeutę ruchów.